Ռուսաստան–Թուրքիա–Ադրբեջա՞ն
Աշխարհ
«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
Եվ այսպես, մի քանի օր առաջ տեղի ունեցավ Պուտին–Էրդողան հանդիպումը, որը ոչ միայն նոր փուլ կարելի է համարել ռուս–թուրքական հարաբերությունների համար (չեղարկվեցին ռուսական վերջին պատժամիջոցները, ստորագրվեցին տնտեսական մի շարք լրջագույն համաձայնագրեր), այլև ուղենշային այն առումով, թե երկրներից որը ինչպես է պատկերացնում տարածաշրջանային և միջազգային հարցերի կարգավորումը:
Վերջին պահն ակնհայտորեն երևաց Պուտին–Էրդողան համատեղ ասուլիսի ընթացքում: «Մենք քննարկել ենք Թուրքիա–Ռուսաստան–Ադրբեջան եռամիասնության ստեղծումը»,– հայտարարել էր Էրդողանը: Նա նաև հույս էր հայտնել, որ հնարավորինս արագ կվերականգնվեն Հայաստանի ու Ադրբեջանի միջև լարվածությունը կարգավորելու ուղղությամբ Ռուսաստանի մասնակցությամբ բանակցությունները: Ըստ նրա, «Հայաստանի ու Ադրբեջանի միջև լարվածությունը շատ կարևոր հարց է» և «ամենակարճ ժամկետում պետք է սկսել բանակցություններ, Ռուսաստանը կարող է կարևոր դեր խաղալ»: Հընթացս նշենք, որ Էրդողանն ակնարկում է եռակողմ` Հայաստան–Ադրբեջան–Ռուսաստան բանակցությունները, որոնք մի քանի անգամ կայացել են` Մինսկի խմբի բանակցություններին զուգահեռ և որոնցից, գոնե այս պահին, խուսափում է Հայաստանը, նաև` վերջին` չհաջողված փորձից հետո ինչի մասին լռում է Ռուսաստանը:
Էրդողանի վերոնշյալ այս առաջարկը Պուտինի կողմից ասուլիսի ընթացքում արձագանք չգտավ: Արձագանք չգտան նաև Ռուսաստան–Թուրքիա–Ադրբեջան միասնության ստեղծման գաղափարը: Փոխարենն ստեղծվեց հետաքրքիր վիճակ: Ասուլիսի ընթացքում երկու երկրների ղեկավարները խոսում էին նույն թեմայից, բայց տարբեր ռակուրսներով: Յուրաքանչյուրն ասում էր իրենը` առանց արձագանքելու գործընկերջ խոսքերին: Ու դա ակնհայտորեն ցույց էր տալիս այն դիրքորոշումները, որոնք այդ երկրներն ունեն տարածաշրջանային հարցերի վերաբերյալ:
Թուրքիա–Ռուսաստան բանակցությունների առանցքում, իհարկե, Սիրիան էր: Այս առումով Պուտինը կարևորեց Ռուսաստան–Թուրքիա–Իրան համագործակցությունը` նշելով, որ այն տեսանելի արդյունքներ է արձանագրել: Ի հակադրություն սրան` Էրդողանը, անդրադառնալով սիրիական հարցին, խուսափեց Իրանի անունը նշելուց: Ու դա այն դեպքում, երբ բոլորովին վերջերս պատրաստակամություն էր հայտնել` «նախկինից ավելի շատ» համագործակցել Իրանի ու Ռուսաստանի հետ` հանուն տարածաշրջանում խաղաղությունը վերականգնելու:
Այս առումով թերևս կարևոր նշանակություն ունեն երկու հանգամանք: Նախ, Էրդողանից մեկ օր առաջ` մարտի 9–ին Մոսկվա էր այցելել Իսրայելի վարչապետ Նեթանյահուն: Իսկ մի քանի օրից Էրդողանը հանդիպելու է ԱՄՆ նախագահ Թրամփի հետ: Անդրադառնալով Նեթանյահուի այցին Մոսկվա` գերմանական Der Spiegel–ը գրել էր. «Նեթանյահուն Մոսկվա է այցելում հատուկ նպատակով` նա ցանկանում է ստիպել Պուտինին անել այնպես, որ Սիրիայից հնարավորինս արագ դուրս բերվեն Իրանի Հեղափոխական գվարդիայի մարտիկները»: Իր այդ մտադրությունը այցի ընթացքում Նեթանյահուն չէր թաքցրել. «Իսրայելը դեմ չէ այն բանին, որ Սիրիայի հարցը պետք է կարգավորվի, բայց մենք կտրականապես դեմ ենք նրան, որ Իրանը և նրա կողմնակիցները ռազմական ներկայություն պահպանեն Սիրիայում` այդ կարգավորման շրջանակներում»:
Իսկ թե Իրանի հանդեպ ինչպիսի դիրքորոշում ունի ԱՄՆ–ի ներկայիս վարչակազմը, գաղտնիք չէ: Իրանը հայտարարելով թիվ մեկ ահաբեկչական երկիր, Թրամփն ու նրա աշխատակազմը բարձրաձայնում են նրան «վնասազերծելու» անհրաժեշտության մասին: Ու ԱՄՆ առաջիկա այցին ընդառաջ Էրդողանը, թերևս, ռևերանս է անում իր տրանսատլանտյան գործընկերոջ առաջ:
Թե Թուրքիայի այս նոր աշխարհաքաղաքական ինտրիգը ինչ արձագանքներ կգտնի և հեռանկարում ինչ զարգացումներ կունենա, դժվար է ասել: Այստեղ կարևոր կլինի նաև Թեհրանի արձագանքը: Իր դերը գուցե խաղա նաև Թուրքիա–ԵՄ` օրեցօր թափ հավաքող լարվածությունը:
Շարունակությունը` «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում:
1
2
3
4
5
1
2
4
5
1
2
3
4
5
