Հայերեն


Forbes India-ի հոդվածներից մեկում ներկայացվել է Հայաստանի մշակույթն ու ժառանգությունը

Բաց մի թողեք

Սեղմեք ԱՅՍՏԵՂ, լրացրեք օնլայն հայտը և մոռացեք հոսանքի վարձի մասին

Forbes India-ի` վերջերս լույս տեսած հոդվածներից մեկում ներկայացվում են Հայաստանի մշակույթն ու ժառանգությունը։ Այս մասին հայտնում են ՀՀ զբոսաշրջության կոմիտեից:

«Սուզվելով հարուստ հայկական մշակույթի մեջ՝ դուք ականատես կլինեք հնագույն խաչքարերի փորագրություններին»,- նշվում է հոդվածում:

Հոդվածում, մասնավորապես, նշվում է. «Տուֆի և բազալտի հրաբխային հագուստով հագած Հայաստանի հովվական ճարտարապետությունը խուսափում է ավանդական խաչաձև ձևավորումից՝ արձագանքելով Արարատ լեռանը: Նրանց պատերի ներսում բացվում է գեղարվեստական գոբելեն՝ ներկված որմնանկարներով և բարդ քարե քանդակներով, որոնք պատմում են աստվածաշնչյան պատմություններ։

Մի աշխարհում, որտեղ կրոնը հաճախ հակամարտությունների աղբյուր է եղել, Հայաստանը որդեգրեց թարմացնող առաջադեմ մոտեցում՝ դառնալով առաջին ժողովուրդը, որը պաշտոնապես ընդունեց քրիստոնեությունը մ.թ. 301 թվականին: Լուրը տարածելու համար նրանք չէին ապավինում կրակահերթ քարոզներին կամ մեծ տաճարներին. փոխարենը նրանք դիմեցին արվեստին՝ ստեղծելով կրոնական արտահայտման յուրահատուկ ձև՝ խաչքարը։ Հայաստանում ժամանակը կարծես թե կանգ է առնում, 50,000 խաչքարեր, որոնց մակերեսներին փորագրված են կելտական խաչեր, արձանագրություններ, միախառնված ժանյակներ, բուսաբանական մոտիվներ և աստվածաշնչյան պատկերներ:

Հայ պատմաբան, հնագետ և մարդաբան Համլետ Պետրոսյանը բացահայտում է. «Խաչքարերի կանգնեցումը սկսվել է 9-րդ դարի կեսերին, երբ Բագրատունիների տոհմը ձեռք բերեց քաղաքական անկախություն: Խաչը բացօթյա հուշարձան էր, և եթե տարածքը ձեզ չէր պատկանում, արաբները խստիվ արգելում էին դրանց օգտագործումը, և միայն անկախության ալիքով սկսվեց խաչքարերի տեղադրումը: Մինչև 9-րդ դարը խաչքարեր կային տարբեր եկեղեցիների վրա, եկեղեցիների աբսիդների վրա, նրանց պատուհանների վրա և նրանց ֆրոնտոնների վրա, և որպես կանոն, վաղ քրիստոնեական հուշարձաններն ավարտվում էին թեւավոր խաչերով, բայց դրանք խաչքարեր չէին, խաչքարը սալաքար է, որը հատուկ նախատեսված է միայն խաչաձև ձևավորման համար»:

ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի կողմից 2010 թվականին «Ոչ նյութական մշակութային ժառանգություն» հռչակված այս խաչքարերը, ոգեշնչված օբելիսկի փորագրության արվեստով, դարեր շարունակ իրենց ներկայությունը դրոշմել են հայկական բնապատկերում:

Խաչքարերը փորագրված են տարբեր քարերի վրա՝ բնական սև քարից մինչև դեղնակարմրավուն տուֆ և բազալտ: Խաչքարագործ Ռուբեն Ղազարյանը, ով իր արհեստը հղկել է 13-րդ դարի Նորավանքում, աշխատում է փափուկ, ֆելզիտե քարով, որը հոմանիշ է միջնադարյան հայտնի վարպետ ճարտարապետ Մոմիկի անվան հետ։ Մինչդեռ մեկ այլ վետերան խաչքարագործ Բոգդան Հովհաննիսյանը Վանաձորի իր արհեստանոցում պահպանում է խաչքարագործության դարավոր ավանդույթը՝ գիպս քարի վրա փորագրելով։

Խաչքարագործ, 42-ամյա Բաբիկ Վարդանյանը, ում նախնիները քարտաշի վարպետներ են, նշում է. «Հայրս խաչքարագործությամբ սկսել է 1970-ականներին։ Սա խորհրդային ժամանակաշրջանն էր, երբ քրիստոնեությունն արգելված էր, և եկեղեցիների մեծ մասը փակվեց։ Սկսեցի խաչքարեր պատրաստել, որոնք պատվիրվում էին հիմնականում որպես տապանաքար։ Վերջին 20 տարում ես պատրաստել եմ ավելի քան 200 խաչքար, որոնցից յուրաքանչյուրը յուրահատուկ է և ունի իր հստակ պատմությունը։ Խաչքարը ձեռքի աշխատանք է։

Ես օգտագործում եմ կտրիչ և մուրճ։ Հնում, երբ սղոց չկար, մարդիկ ձեռքով հարթեցնում ու տեղափոխում էին քարերը, դրա համար էլ կոչվում էին քարտաշ վարպետներ։ Հիմա, իհարկե, կան նաև էլեկտրական գործիքներ, որոնք հեշտացնում են քարի մշակումը, բայց միևնույն ժամանակ մարդու ձեռքը քարին հոգի է տալիս, յուրաքանչյուր խաչքարի վրա աշխատում եմ միջինը 1-1,5 ամիս, իսկ ավելի բարդ խաչքարերի պատրաստումը տևում է երեք-վեց ամիսներ»:

Քահանաները խաչը հավասարեցրին բարերար ծառի, որը ապաստան էր տալիս ողջ աշխարհին: Ոգեշնչված այս փոխաբերությունից՝ արհեստավորներն իրենց ճարպիկ ձեռքերով այս աստվածային խորհրդանիշները վերածեցին մնայուն քարե քանդակների, մինչդեռ լուսավորիչները իրենց գեղարվեստական նրբագեղությամբ կյանքի կոչեցին դրանք սուրբ տեքստերի էջերում: Աշխարհի՝ որպես պարտեզի խոր արմատավորված պատկերացումը, որը վաղուց արմատացած էր հայի հոգեկանում, նոր տուն գտավ քրիստոնեական խաչի մեջ, որն ի սկզբանե սահմանափակվում էր կոշտ քառակուսու մեջ, կերպարանափոխված դեպի երկինք՝ վերածվելով կյանքի ծառի:

Հոդվածն ամբողջությամբ` այստեղ:

Խոշոր ու ողբերգական ավտովթար՝ Կոտայքի մարզում․ կա 1 զոհ, 3 վիրավոր Իմ գլխավոր առաքելությունը եկեղեցու և քրիստոնյաների պաշտպանությունն է․ Ռոբերտ Ամստերդամ Հորդորում եմ Սամվել Կարապետյանի ընկերներին և համախոհներին համախմբվել Այստեղ եմ՝ պաշտպանելու եկեղեցուն և Քրիստոսի այն զավակներին, ովքեր ապօրինաբար ազատությունից զրկվել են․ Ռոբերտ ԱմստերդամՄեր տարածաշրջանում Հայաստանից հետո ամենից շատ խաղաղություն ուզում է Ռուսաստանը․ Մհեր ԱվետիսյանIDBank-ը համալրել է կանոնադրական կապիտալը Վարչախումբը Հայաստանը տանում է աղետալի արկածախնդրության. Դավիթ Սարգսյան Միջանցքային էյֆորիա և թվերի խորը հակասություններ․ Հրայր ԿամենդատյանԹրամփն ունակ չէ խաղաղության երաշխավոր լինելու. Մենուա Սողոմոնյան Թրամփը փակել է արևային էներգետիկայի ծրագիրը Երբ առաջին պլանին հաստատակամությունն է «ՀայաՔվե» միավորման Արաբկիրի գրասենյակում առաջադեմ ազգայնականության թեմայով բանախոսեց քվեբեկցի պրոֆեսոր Միշել ՌոշըՎաշինգտոնյան համաձայնագրից շահում է միայն Ադրբեջանը. Արմեն Մանվելյան Իրանն ու Ռուսաստանը կոշտ են պատասխանելու վաշինգտոնյան համաձայնագրին Դեսպանի թեկնածու նախարարին Փաշինյանը Վաշինգտոն չէր տարել Ադրբեջանը հետքայլ չի արել իր որևէ պահանջում Ֆասթ Շիֆթը Sevan Startup Summit-ին ներկայացրել է իր նոր պրոդուկտները ԱՄՆ–ում կնքված համաձայնագրի մութ կողմերըԳիտնականները պնդում են, որ մարդիկ կկարողանան ամբողջությամբ վերականգնել կորցրած տեսողությունը խխունջների շնորհիվԳիշերը Ռուսաստանի երկնքում 121 ուկրաինական անօդաչու է ոչնչացվել. Պաշտպանության նախարարություն9-ամյա հայ տղան նվաճել է Արարատը Նեթանյահուն շնորհավորել է Թրամփին, Փաշինյանին և Ալիևին «պատմական համաձայնագրի» ստորագրման կապակցությամբԵվ ինչո՞ւ զարմանալ Նիկոլ Փաշինյանի ստերից ու երկերեսանիությունից, երբ «Արցախը Հայաստան է և վերջ» գոչելուց հետո հրաժարվեց Արցախից․ Աննա ԿոստանյանՀարյուր միլիարդավոր դոլարների խոստացած մուտքը ՀՀ պետբյուջեով՝ սուտ է․ Հրայր ԿամենդատյանԵրևանի քաղաքապետարանը և ՆԳՆ ՓԾ-ն Նուբարաշենի աղբավայրում իրականացնում են հակահրդեհային և կանխարգելիչ միջոցառումներ ՊՍԺ-ն պայմանագիր կնքեց Լյուկա Շեւալիեի հետ Զապորոժիեում դպրոցի տանիքին տեղադրվել է արևային էլեկտրակայան Հորոսկոպ. օգոստոսի հիմնական աստղագիտական իրադարձությունները Ալիևը հետապնդում է իր և Թուրքիայի ազգային շահերը, Փաշինյանը պարզապես դավաճшնnւմ է հայրենակիցներին. ԶատուլինԿրակnցներ՝ Վանաձորում, կան վիրավnրներ Ուկրաինան պահանջում է արժանապատիվ խաղաղություն. թույլ չենք տա մեր հողերը բաժանել. ԶելենսկիԵրևանում «Mercedes»-ը բախվել է էլեկտրասյանը Զելենսկին հեռախոսազրույցներ է ունեցել մի շարք երկրների առաջնորդների հետ ԱՄՆ-ում Հայաստանի և Ադրբեջանի ղեկավարների հանդիպումն արժանի է դրական գնահատականի. ԶախարովաՍա գլոբալ ճգնաժամ է․ դադարեցրեք իշխանությունը քաղաքական հակառակորդների դեմ օգտագործելուց Մեծ աղետը որ եկավ, իսկ այն էս տեմպերով չի ուշանա, ցունամիի պես քշելու է բոլորիս` առանց հարցնելու` ով ինչ «քաղաքական դիրքորոշում» ուներ․ Դավիթ Սարգսյան«Խաղաղության հռչակագիր՝ առանց խաղաղության․ ի՞նչ է ստորագրվել Վաշինգտոնում»․ «Փաստ» Գազի պայթյուն է տեղի ունեցել Ռուսաստանի կերակրի սոդայի խոշորագույն գործարանում «Զվարթնոց» օդանավակայանում ձերբակալել են հայտնի երգիչ Գրիգորի Եսայանին Ալիևն ու Էրդողանը հեռախոսազրույց են ունեցել Կոտայքում «Toyota Land Cruiser»-ը բախվել է երկաթե արգելապատնեշներին․ կա 4 տուժած Զելենսկին կրկին մերժել է տարածքներ «փոխանակելու» գաղափարը, որը նախկինում հնչեցրել էր ԹրամփըԱյն ամենը, ինչ տեղի է ունենում Հայաստանի շուրջ, այդ գործընթացում ո՞րն է Միացյալ Նահանգների շահը․ Մհեր ԱվետիսյանՈչ թե oկnւպացիա, այլ ազատագրում․ Նեթանյահուն՝ Գազային առնչվող ծրագրերի մասին Bugatti-ն ստեղծում է ամենահազվագյուտ հիպերմեքենաների բաժին և ներկայացնում է իր առաջին գլուխգործոցը՝ Brouillard-ըՍպիտակում «Mercedes»-ը վրшերթի է ենթարկել երթևեկելի գոտուց դուրս ընդմիջում անող 2 քաղաքացու և կողաշրջված հայտնվել դաշտում«Ռեալը» անվճար բաց թողեց 30 միլիոն եվրոյով ձեռք բերված խաղացողին․ պաշտոնական Վրաստանը ողջունում է այս պատմական պահը Հայաստանի և Ադրբեջանի, տարածաշրջանի և ամբողջ աշխարհի համար․ ԿոբախիձեԵրևանում մեքենա է այրվել Սյունիքի մարզը եղել է և կշարունակի մնալ Հայաստանի Հանրապետության մաս․ Նիկոլ Փաշինյան
Ամենադիտված