Բաքվին նոր կոնֆլիկտ է պետք
Աշխարհ
«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
Ամբողջ աշխարհում հաղորդակցությունների, դրանք վերահսկելու, դրանցից գումարներ ստանալու պայքար է: Աշխարհի ամենատարբեր ու հեռու կետերը միմյանց կապող երկաթգծերի, ավտոճանապարհների ու հաղորդակցության այլ ուղիների ստեղծումն ու գործարկումը շատ տերությունների համար դարձել են թիվ մեկ նպատակը: Մարտի կեսերին հայտարավեց, որ Հնդկաստանը նախաձեռնել է նոր երկաթուղային նախագիծ` Բանգլադեշի, Բութանի, Նեպալի, Պակիստանի, Աֆղանստանի, Իրանի ու Թուրքիայի մասնակցությամբ: Միացյալ Նահանգները ողջունել է այս նախագիծը և դրա շրջանակներում իրանական Չաբախար նավահանգստի արդիականացումը, որը, ըստ ամերիկյան կողմի, Աֆղանստանին այլընտրանք կընձեռի` ի դեմս Պակիստանի: Սա նշանակում է իրավիճակի կայունացում Պակիստանի ու Աֆղանստանի միջև, ինչը Չինաստանին թույլ կտա մեծացնել բեռնափոխադրումները Կենտրոնական և Միջին Ասիայի երկրներով:
Ուշագրավ է, որ այս ամենի համատեքստում հետաքրքիր զարգացումներ տեղի ունեցան արդեն Հարավային Կովկասում: Մասնավորապես, վրացական Բաթում նավահանգիստը բռնկում է զանգվածային անկարգություններով: Ու դա տեղի է ունենում ՀՀ վարչապետ Կարեն Կարապետյանի` Վրաստան կատարած այցից հետո, երբ կողմերն անդրադարձել են Վերին Լարսին այլընտրանքի որոնումներին` ի դեմս սևծովյան Բաթում և Փոթի նավահանգիստների: Ըստ վերլուծաբան Սարգիս Ծատուրյանի, սա պատկերի միայն մի մասն է սակայն: Խնդիրն այն է, որ փողոցային «մարտերի» կազմակերպիչներն այդ քայլով հարված են հասցրել ոչ միայն հայկական կողմին, այլև իրանականին: Քանի որ Թեհրանը հայ–վրացական միջանցքը այլընտրանք է համարում ադրբեջանա–վրացական երթուղուն դեպի Սև ծով, էլ չասած այն տեսլականը, որ Մոսկվան, Երևանն ու Թեհրանը բանակցում են ԵԱՏՄ շրջանակներում համագործակցության մասին:
«Արտաքին խաղացողները, ովքեր գործում են Անդրկովկասում Բաքվի և Անկարայի միջոցով, շահագրգիռ են նրանում, որ հայ–վրացական երթուղին ԵՄ երկրների համար նախատեսվող իրանական ապրանքների համար տարանցման ճանապարհ չդառնա: Իսկ սա նշանակում է նաև «Հյուսիս–Հարավ» տրանսպորտային միջանցքի արգելափակում»,– համոզված է վերլուծաբանը: Նախկինում «Հյուսիս–հարավ» միջանցքի հիմնական հակառակորդը եղել է Լոնդոնը, հիմա նրան միացել է ԱՄՆ–ն, որը ցանկանում է Թեհրանի ներգրավումը թուրքական երթուղուն:
Ըստ Ծատուրյանի, սակայն, բացի վերը նշված բոլոր պատճառները, խնդիրն ունի նաև այլ կողմ: Մասնավորապես, նպատակը Ռուսաստանին հարավային տրանսպորտային միջացքից հեռու պահելն է, այդ թվում` Թեհրանին և Մոսկվային տարբեր ճամբարներում «տեղավորելու» միջոցով: Իսկ այդ նպատակին հասնելու համար հավանական է դառնում տարածաշրջանի ապակայունացումը, նախևառաջ ղարաբաղա–ադրբեջանական սահմանագծին:
Բացի արտաքին վերոնշյալ շարժառիթները, այս նախագծում ներգրավված երկու երկրները` Թուրքիան և Ադրբեջանը, ունեն տարածաշրջանն ապակայունացնելու նաև ներքին մոտիվացիա: Մասնավորապես, ապրիլի 16–ին կայանալիք սահմանադրական հանրաքվեից հետո Էրդողանը պատրաստվում է դառնալ «սուլթան»: Քվեարկության արդյունքներում առավել համոզված լինելու համար Էրդողանին անհրաժեշտ են «կրակի օջախներ», որոնք նոր սահմանադրությունն ու հենց իրեն` Էրդողանին կդարձնեն այլընտրանք չունեցող թուրքական հասարակական կարծիքի համար: Սրա համար է, որ նա լարում է հարաբերությունները ԵՄ անդամ երկրների, հատկապես Նիդեռլանդների ու Գերմանիայի հետ, սրում է հարաբերությունները Դամասկոսի և սիրիական քրդերի հետ: «Օսմանական ֆասադը» պահելու համար նրան մնում է միայն միջամտել հարավկովկասյան գործերին:
Ադրբեջանի նախագահի մոտիվացիան էլ պակաս ազդու չէ: Անցած տարվա ապրիլյան պատերազմը Ալիևին հնարավորություն ընձեռեց սահմանադրական փոփոխությունների միջոցով երկարացնել և ընդլայնել նախագահական լիազորությունները: Հիմա Բաքվին նոր կոնֆլիկտ է պետք, որը թույլ կտա լեգիտիմացնել ապարատային փոխատեղումները` հասարակության սոցիալ–տնտեսական սուր բևեռացման ֆոնին:
Շարունակությունը` «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում:
1
2
3
4
5
1
2
4
5
1
2
3
4
5
