Հայերեն


«Փորձ է արվելու Հարավային Կովկասն այս կամ այն զիջումների դիմաց տալ այս կամ այն աշխարհաքաղաքական կենտրոնին». «Փաստ»

Քաղաքականություն

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

Աշխարհն ու աշխարհակարգի փոխվելու մասին զրույցները նոր թափ ստացան Պուտին-Թրամփ հեռախոսազրույցից և Էր Ռիադում կայացած ռուս-ամերիկյան բանակցություններից հետո: Քաղաքագետ Արա Պողոսյանն ասում է՝ հատկապես 2020 թվականից հետո ակնհայտ դարձավ, որ աշխարհը մտել է փոփոխությունների գործնական փուլ: «Մինչև 2020 թ. աշխարհն ընթանում էր այդ փոփոխություններին ընդառաջ, տեղի էր ունենում գաղափարական, հայեցակարգային, դոկտրինալ փոփոխությունների ձևավորման, վերաձևավորման ընթացքը, որից հետո այն մտավ գործնական և կիրառական փուլ: Ռուսաստանի Դաշնության հետ համագործակցող երկրների և Արևմտյան կոալիցիայի միջև ձևավորվել էր մի իրավիճակ, երբ բախումը հետզհետե դառնում էր անխուսափելի: Բացի դա, արևմտյան կոալիցիայի իրական դերակատարներից մեկը, եթե ոչ ամենագլխավորը՝ ԱՄՆ-ն, բախվում էր ոչ միայն Ռուսաստանի հետ աշխարհը կիսելու հիմնախնդրին, այլև այդ բախումից հզորանում էր մեկ այլ ուժ: 2018-2019 թվականներից ԱՄՆ-ում սկսել են խոսել այն մասին, որ իրենց համար ոչ այնքան մեծ սպառնալիք է ՌԴ-ն, որքան չինական աճող հզորությունը: Իր նախագահության նախորդ շրջանի ավարտին Թրամփը խոսում էր այն մասին, որ Ռուսաստանը պետք է ընտրություն կատարի ամերիկա-չինական հնարավոր բախումների պարագայում»,-«Փաստի» հետ զրույցում ասում է Պողոսյանը:

Ընդգծում է՝ ակնհայտ էր, որ Թրամփի՝ իշխանության վերադառնալով ամերիկյան քաղաքականությունը որոշակի տրանսֆորմացիաների է ենթարկվելու: «Տեսնում ենք դոկտրինալ փոփոխություն: Եթե մինչև 2024 թ. ավարտը ԱՄՆ-ի համար սկզբունքային էր Ուկրաինային զինելը և Ռուսաստանին սողացող ինքնաոչնչացման թմբիրի մեջ պահելը, ապա այժմ խնդիրները վերաձևակերպված են: Այժմ առաջնահերթությունը ոչ թե ռուս-ուկրաինական հակամարտության միջոցով Ռուսաստանին արյունաքամ անելն է, այլ այդ ռեսուրսները շատ ավելի արդյունավետ տեղեր ուղղելը: ԱՄՆ-ի համար այս պահին ռազմավարական անհրաժեշտություն է դառնում ճնշել չինական աճող հզորությունը: Երբ ավելի վաղ ասում էի, որ ԱՄՆ-ն երբևէ իր առջև չի դնելու խնդիր Ռուսաստանի տրոհման, մասնատման կամ ոչնչացման, շատերը դեմ էին արտահայտվում այս մտքին և վստահ էին՝ ուր որ է՝ Ռուսաստանը փլուզվելու է: Բայց ԱՄՆ-ի համար ռազմավարական խնդիր է՝ պահել Ռուսաստանը: Ռուսաստանի տնտեսական, տեխնոլոգիական հզորությունը չի կարող մրցակցել ամերիկյան հզորության հետ, այն պարագայում, որ չինական հզորությունը ոչ միայն հասել, այլև սկսում է գերազանցել ԱՄՆ-ի տեխնոլոգիական ու մարդկային ներուժի հզորությանը, արտադրական հսկայական պաշարներին: Այս բոլորին դիմակայելը Միացյալ Նահանգների համար բավականին դժվար կլինի: Սա է պատճառներից մեկը, որ տեսնում ենք վերափոխվող ռուս-ամերիկյան հարաբերություններ: Կարծում եմ՝ նույնիսկ ինչ-որ պահի Ռուսաստանի և ԱՄՆ-ի հարաբերությունները կարող են էլ ավելի նոր փոփոխությունների ենթարկվել: Բնականաբար, չենք կարող ասել, որ Սաուդյան Արաբիայում տեղի ունեցած հանդիպումը լուծել է խնդիրներ, բայց առնվազն հնարավորություն է տվել խնդիրների լուծման համար»,-նշում է մեր զրուցակիցը:

Ինչպիսի՞ն կլինի այս փոփոխությունների ազդեցությունը մեր տարածաշրջանի վրա: «Հարավային Կովկասն աշխարհի ամենազգայուն կետերից մեկն է, որի մասին ամերիկյան գրեթե բոլոր ճանաչված տեսաբանները խոսել են: Սա պատահական չէ, որովհետև Հարավային Կովկասի դերը թե՛ ռեսուրսային տեսանկյունից, թե՛ իր աշխարհագրական դիրքով կարևոր է դեպի Միջին Ասիա ճանապարհի և անցման համար, կարևոր է կոմունիկացիոն, լոգիստիկ, ռազմավարական պաշտպանության, անվտանգային գոտիների ձևավորման տեսանկյունից: Սա մի տարածաշրջան է, ինչպես և Մերձավոր Արևելքը, որտեղ հատվում են ամենատարբեր շահեր ու հնարավորություններ: Դրանց համադրությունն է, որ գերտերությունների համար ժամանակ առ ժամանակ դառնում է վեճերի առիթ, տարածաշրջանի բաժանման կամ այն ամբողջությամբ ստանալու նպատակադրումը: Շատերը խոսում են Հարավային Կովկասի երեք հանրապետությունների ապագա կարգավիճակի մասին: Բոլոր աշխարհաքաղաքական հիմնական կենտրոններին Հարավային Կովկասն անհրաժեշտ է ոչ թե մասնատված, այլ իր ամբողջության մեջ, որովհետև դրա ներուժն ամբողջության մեջ է և ոչ թե առանձին վերցրած: Այն գործընթացները, որոնք սկսվեցին 2018 թվականին, և հաջորդող իրադարձությունները, մեծ հաշվով, կապված էին նաև Հարավային Կովկասում նոր ամբողջություն ձևավորելու հետ:

Ժամանակ առ ժամանակ լսում ենք թեզեր, որ Հարավային Կովկասի երեք հանրապետությունները պետք է համագործակցային հարթակ ձևավորեն: Եթե վերադառնանք նախորդ դարասկիզբ, երբ ռուսական հեղափոխությունից հետո ռուսական զորքերը դուրս եկան Հարավային Կովկասից, վերջինիս երկրների անկախությանը նախորդել էր ընդհանուր կոնֆեդերացիայի ստեղծումը, ապա սա պատահական չէր: Նույնիսկ այդ իրավիճակում Հարավային Կովկասը հետաքրքիր էր իր ամբողջության մեջ, դրա մասնատումը թուլացնում էր նրա ազդեցությունը գլոբալ փոփոխությունների և հետաքրքրությունների վրա: Հիմա փորձ է արվելու Հարավային Կովկասն այս կամ այն զիջումների դիմաց տալ այս կամ այն աշխարհաքաղաքական կենտրոնին: Մինչև 2020 թվականը՝ Ադրբեջանի կողմից սանձազերծված պատերազմը, ակնհայտ էր, որ Հարավային Կովկասում երեք հանրապետությունները որդեգրել են երեք տարբեր ուղի:

Ժամանակը ցույց է տալիս, որ աստիճանաբար այս երեք հանրապետությունների արտաքին քաղաքական հետաքրքրությունները կամ ուղղվածությունները սկսում են որոշակի տեսք ստանալ, ինչոր իմաստով մերձենալ: Ադրբեջանի մասով տեսնում ենք որոշակիորեն անցում դեպի ռուսական ազդեցություն՝ սա բալանսավորելով այլ գործոններով կամ առնվազն ցույց տալով այդ անցումը: Հայաստանի պարագայում Ռուսաստանի հետ ձևավորված ավանդական հարաբերությունները փորձ է արվում բալանսավորել Արևմուտքի հետ հարաբերություններով, որքանով է դա դոկտրինալ, հարցի մյուս կողմն է: Խոսում ենք խոսույթային մակարդակում իշխանությունների վարած քաղաքականության մասին: Վրաստանի պարագայում, որը ձևավորել էր զուտ պրոարևմտյան արտաքին քաղաքականություն, տեսնում ենք որոշակի բալանսավորում նաև տարածաշրջանի հիմնական դերակատարի՝ Ռուսաստանի հետ: Սրանք պատահական իրադարձություններ չեն, արտաքին գործոնները, կամ, ինչպես վերլուծությունների ժամանակ ենք նշում, արտաքին փոփոխականները միմյանց հետ փոխազդեցության մեջ բերում են փոփոխություն երկրների արտաքին քաղաքականությունների մեջ: Կարծում եմ, որ սա հաջորդ՝ ոչ միայն գլոբալ, այլ ռեգիոնալ փոփոխությունների ուղեծիրն է լինելու Հարավային Կովկասում որոշակի ամբողջականություն ձևավորելու համար: Բնականաբար, այստեղ հատվելու են ամենատարբեր աշխարհաքաղաքական բևեռներ, կենտրոններ, դրա հետևանքով լինելու են տարբեր փոփոխականների փոխազդեցություններ, ինչը որոշակիորեն կարող է հակակշռել կամ հավասարակշռել Հարավային Կովկասում ներքին մթնոլորտը»,-հավելում է նա:

Այն, որ գերտերությունները փորձելու են վերջ տալ պատերազմներին և մտնել բանակցային փուլ, կարո՞ղ է զսպող մեխանիզմ դառնալ Ադրբեջանի համար, որը չի թաքցնում ռազմական ճանապարհով հարցեր լուծելու իր ցանկությունները:  «Այստեղ պետք է նկատի ունենանք, թե առաջին հերթին ինչպիսին են գերտերությունների շահերը, դրանք հավասարակշռվա՞ծ են, թե՞ հակակշռում են միմյանց տարածաշրջանում: Դրանից կախված՝ կա՞ կոնսենսուս Հայաստանի Հանրապետության դեմ գործողությունների, թե՞ չկա, կամ առնվազն այդ մասով կա՞ լոյալություն, թե՞ չկա: Թե ինչպիսի իրավակարգ կհաստատվի աշխարհում, կարծում եմ՝ այնքան կարևոր չէ հատկապես հաստատվող նոր իրողությունների պայմաններում, որքան կարևոր է, թե ինչպիսի ուժային բալանս կլինի տարածաշրջանում: Եթե տարածաշրջանում լինի ուժային բալանսի հավասարակշռում, ապա այս պարագայում կարող ենք խոսել այն մասին, որ թշնամի պետությունները որոշակիորեն ձեռնպահ կմնան այնպիսի գործողություններից, որոնք կհանգեցնեն պայթյունավտանգ իրավիճակի ոչ միայն Հայաստանի, այլ հենց իրենց համար: Եթե չկա ուժային բալանսի հնարավորություն կամ չենք գնում դեպի տարածաշրջանում ռազմական և քաղաքական բալանսի հաստատման, ապա այս պարագայում տալիս ենք հնարավորություն ցանկացած պատեհ առիթի դեպքում ոչ թե ուժի կիրառմամբ, այլ ուժի սպառնալիքի կիրառմամբ Հայաստանի Հանրապետությանը պարտադրել որոշակի պահանջներ, վարքագիծ, քաղաքականություն: Սա կլինի ուժային, թե ուժի կիրառման սպառնալիքի մեթոդով, հակասում է այն տեսակետին, որով, ինչպես ոմանք են ասում, կհաստատվի նոր իրավակարգ, և թշնամի պետությունները դրանից զսպված կլինեն»,-եզրափակում է Արա Պողոսյանը:

ԼՈՒՍԻՆԵ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ 

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում

Եթե չստանամ Ոսկե գնդակը, միևնույն է, իմ կարիերան հաջողված է․ Սալահ Սլովակիայում ստեղծվել է 800,000 եվրո արժողությամբ թռչող մեքենաԴարձե՛ք մեր 11-րդ նահանգը. կանադացի դերասանը հեգնել է Թրամփին Ուկրաինան պատրաստ է հանդիպել. Զելենսկին՝ Ստամբուլում բանակցելու վերաբերյալ Պուտինի առաջակինՎրաստանի քաղաքացին դիմել է ոստիկանություն և հայտնել, որ «Սատուրն Գարդեն» հյուրանոցում 2 կին, օգտվելով իր անուշադրությունից, տաբատի գրպանից գողացել են 4,500 դոլարԿիևին առաջարկում ենք մայիսի 15-ին Ստամբուլում վերսկսել ուղիղ բանակցությունները՝ առանց որևէ նախապայմանի. ՊուտինՊակիստանը խախտել է hրադադարը․ Hindustan Times Մեր վարչակազմի նպատակն է հետամուտ լինել խաղաղությանը Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև. ԱՄՆ պետքարտուղարի տեղակալ Litgrid-ը միացրել է Շվենչիոնի շրջանի արևային էլեկտրական պարկը ցանցին Ֆլիկը խոսել է առաջիկա Էլ Կլասիկոյի մասին Հորոսկոպ. ինչ կբերի մայիսին Մերկուրին կենդանակերպի բոլոր նշաններին Ավտովթար՝ Արագածոտնում․ կան տուժածներ Թուրքիայում խոշոր ավտովթար է տեղի ունեցել Գերմանիան կշարունակի ֆինանսական օգնություն ցուցաբերել Ուկրաինային. Մերց Տրամադրվեք․ Սուրենյանը՝ առաջիկայում սպասվող եղանակի մասին Կարկուտ, քամու ուժգնացում, անձրևներ. եղանակը՝ առաջիկայում Գազ չի լինելու Եգիպտոսում մոտեցել են Նեֆերտիտիի առեղծվածի բացահայտմանը Արման Ծառուկյանը նշել է այն մարզիկների անունները, որոնց հետ կցանկանար մենամարտելՇատ հարմար թռիչք է, օգտվու՞մ եք, 45 րոպե է տևում, մեքենայով ինչքա՞ն կտևեր. Փաշինյանն այցելել է ԿապանՀռոմի նորընտիր պապը հայտարարել է, որ կշարունակի Ֆրանցիսկոս պապի բարեփոխումներըՓաշինյանը գնացել է Պուտինի դուռը, որ երաշխավորի իր գոյությունը․ Արմեն Մանվելյան ԱՄՆ-ն ու ՌԴ-ն քննարկում են Եվրոպա ռուսական գազի մատակարարումների վերսկսման թեման. Ուշակով«Հայ ծնվելը օրհնություն է»․ Ռոզա Դավթյանի նոր ֆոտոշարքը ԱՄՆ-ն և Չինաստանը Ժնևում առևտրային բանակցություններ են սկսել Ֆրանսիայի, Գերմանիայի, Մեծ Բրիտանիայի և Լեհաստանի ղեկավարները ՌԴ-ին կոչ են արել համաձայնել 30-օրյա hրադադարինՍպասվում է կարճատև անձրև և ամպրոպ Իրանի արտգործնախարարը մեկնել է Սաուդյան Արաբիա Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև շփումները շարունակվում են․ խաղաղության գործընթացի մի քանի ուղղություններ կան․ Ադրբեջանի ԱԳ նախարար«Մեռած չի կարող լինել մի ժողովուրդ, որի ճանապարհը գծված է նահատակության եւ հաղթանակների ճանապարհով, որն իր ներսում կրում է ոտքի կանգնելու, քայլելու եւ իր կյանքում հաղթանակներ արձանագրելու կամքը». Բագրատ Սրբազան ՖԻՖԱ-ն ցանկանում է, որ Ռոնալդուն խաղա ակումբային ԱԱ-ում. Marca «Չարիքի իշխանության միակ «արժանիքն» իր աղաղակն է, սուտն ու կեղծիքը»․ Բագրատ Սրբազան Դավաճանները գողացան Արցախի ազատագրումը մեզնից, ժողովուրդը հաղթանակի տեսիլքը չի ուրանալու․ Բագրատ Սրբազան 44-օրյային զորքը կռվել է, իշխանությունն է դավաճանել. Գրիգոր Գրիգորյան Պարտվել է այս իշխանությունը, ոչ թե բանակը. Արամ Պետրոսյան ԶՊՄԿ-ում ողջ թափով ընթանում է խոստումների կատարումը Մոտ ապագայում Փաշինյանը կանգնելու է դատարանի առաջ. Ավետիք Չալաբյան Փաշինյանը կրկին արշավել է Սյունիք Փաշինյանը որոշել է «ափդեյթ» անել «Քաղպայմանագիրը» Ինչպե՞ս ծաղրել իմպիչմենտի գործընթացը Չեռնոբիլի գոտում բացվել է առաջին արևային էլեկտրակայանը Ինչպես մեր պապերը փրկեցին աշխարհը ֆաշիզմից. Մեծ հաղթանակի 80-ամյակին նվիրված միջոցառում Երևանում Այո՛, Ոսկեպարով Արցախ գնալու տեսիլքը, կամքը, ձգտումը երբեք չի դադարել մեր մեջ․ Բագրատ Սրբազան Հայ ժողովրդի սխրագործություններն անչափելի են հաղթանակի կերտման ճանապարհին. Արման Վարդանյան Հովհաննես Ծառուկյանը հյուրընկալվել է պատերազմի վետերաններին Ադրբեջանը կմասնակցի Թուրքիայում կայանալիք զորավարժություններին Երևան-Գյումրի ավտոճանապարհին 65-ամյա վարորդը «Toyota Alphard»-ով բախվել է քարերին և գլխիվայր շրջվելՆիկոլ Փաշինյանը շնորհավորել է Հռոմի նոր ընտրված Պապին 1 շաբաթ առաջ մեքենայով Դեբեդն ընկած տղամարդու մարմինը հայտնաբերվել է ՌԴ-ն չի արձագանքի իր դեմ տրիբունալ ստեղծելու ԵՄ-ի ցանկությանը. Կրեմլ
Ամենադիտված