Հայերեն


Փաստերի ստուգման կոչված հարթակում տեղ գտած մի խզբզոցի առիթով. Սամվել Ֆարմանյան

Blog
Սամվել Ֆարմանյանը ֆեյսբուքյան իր էջում գրել է. 

Գաղտնիք չէ, որ հայաստանյան քաղաքական կյանքը շատ վաղուց աղմկոտ ու անորակ կրկես է հիշեցնում։ Որքան ժամանակն առաջ է գնում, որքան բազմապատկվում ու բարդանում են սպառնալիքներն ու անէանում հնարավոր ողջախոհ լուծումները, այդքան ավելի բարձր են աղմկում մեր քաղաքական կրկեսի հին ու նոր դերակատարները։ Այդքան ավելի բարձր հորիզոններ են նվաճում սուտը, կեղծիքն ու էժան մանիպուլյացիաները։ Ու ինքնակործան այս աղմուկի մեջ, դիրիժորությամբ գլխավոր աղմկարար Փաշինյանի, հետևողականորեն խլանում են ողջամտության կղզիացող ձայները։

Ու գալիս է մի պահ, որ անգամ դժվար է կշռել՝ իմաստ կա՞ արձագանքել համատարած այս աղմուկի մեջ պաշտոնական կրոն հռչակված հերթական ստին ու մանիպուլյացիային։ Իմաստ ունի՞ հազարերորդ անգամ կրկնել հայտնի ճշմարտություններ մեզանում ամենաշատը քննարկված թեմաների մասին։ Լռելը, մեկուսանալն ու չարձագանքելն էլ արդյունավետ չէ։

Լրիվ պատահաբար տեղեկացա, որ փաստերի ստուգման ինչ-որ նոր հարթակ կա։ Չգիտեի։ Սոցիալական ցանցերի ու ապատեղեկատվական ինտենսիվ հոսքերի մեր ժամանակներում, նման գործիքներն ու պլատֆորմները բացառիկ դեր ունեն՝ հակակշռելու նրանց, ովքեր ապատեղեկատվության տարածումն ու հանրային կարծիքի մանիպուլյացիան օգտագործում են իբրև նպատակին հասնելու գործիք։ Բայց, ցավալի է տեսնել, որ հայաստանյան կրկեսը, որպես վարակ, կլանում, վարկաբեկում ու ապականում է հնարավոր ու անհնար բոլոր լավ գաղափարներն ու ինստիտուտները։ Այս դեպքում նաև փաստերի ստուգման հարթակների գաղափարը։

Անդրադարձս նման մի հարթակում տեղ գտած կաղ ու փնթի մի հրապարակման առիթով է, որտեղ հերթական անգամ, բայց այս դեպքում արդեն ակնհայտորեն միջակից էլ ցածր ինտելեկտի տեր ինչ-որ անանուն մեկի գրիչով, փորձ է արվել հավասարության նշան դնել Հայաստան-Թուրքիա հարաբերությունների կարգավորման նախորդիվ փորձերի ու Նիկոլ Փաշինյանի թուրքական քաղաքականության միջև։

Ընտրովի փաստերի համադրման, դրանց կեղծման ու մանիպուլյացիայի եղանակով խզբզված այդ հոդվածում (հղումը՝ մեկնաբանությունում) պնդում կա, թե Փաշինյանը շարունակում է անել այն, ինչ Հայաստան-Թուրքիա հարաբերությունների կարգավորման ուղղությամբ արվում էր նախկինում՝ «ֆուտբոլային դիվանագիտության» շրջանում։

Մի կողմ դնենք ինքն իրեն փաստերի ստուգման առաքելություն վերագրած այս հարթակի կողմից չափազանց տրիվիալ ու հայտնի փաստերի չիմացության կամ դրանց բացահայտ կեղծման հանգամանքը․ Հայաստանի անկախացումից ի վեր Հայաստանի ու Թուրքիայի բոլոր առաջնորդները, կրկնում եմ ՝ բոլոր, միմյանց շնորհավորել են պաշտոնի ստանձնման, և ի գիտություն անանուն հոդվածի հեղինակի, երբեմն նաև ազգային տոների առիթով։ Ու դա առավել քան տրամաբանական է անգամ դիվանագիտական հարաբերություններ չունեցող կամայական երկու պետությունների պարագայում։ Ու այդ առումով Թուրքիայի նախագահ Գյուլի շնորհավորանքը Սերժ Սարգսյանին 2008 թ․ բացարձակապես առաջինը չէր, ինչպես ասվում է այդ խզբզոցում։

Նույն կերպ, Հայաստանի բոլոր առաջնորդները՝ Տեր-Պետրոսյանից մինչև Սարգսյան, օգտագործել են նաև թուրքական լրատվամիջոցներին հարցազրույցներ տալու միջոցը՝ հարաբերությունների կարգավորման իրենց տեսլականը թուրքական իշխանություններին ու թուրքական հասարակությանը փոխանցելու նպատակով, ինչը ևս առավել քան տրամաբանական է։ Ինքս եմ եղել Սերժ Սարգսյանի՝ թուրքական «Ռադիկալ» օրաթերթին տրված հարցազրույցի կազմակերպիչը, և պնդում եմ, որ դրանից առաջ և՛ Տեր-Պետրոսյանը և՛ Քոչարյանը թուրքական լրատվամիջոցներին հարցազրույցներ տվել էին ու իրենց հերթին ճիշտ էին վարվել։

Գալով խզբզոցի բուն բովանդակությանը։ Քաղաքական շահախնդրությունն անգամ անբավարար է, տգետ պիտի լինել՝ չհասկանալու համար, որ ֆուտբոլային դիվանագիտությունն իր էությամբ կանխարգելիչ դիվանագիտական նախաձեռնություն էր՝ մեր տարածաշրջանում արդեն ուրվագծվող աշխարհաքաղաքական նոր իրողություններում կանխելու Հայաստանի շուրջ աշխարհաքաղաքական նոր ու աղետալի հնարավոր կոմբինացիաների ձևումը։ Ու դա ստացվեց․ վկայությունը Հայաստանի Հանրապետության ու Արցախի արժանապատիվ, խաղաղ ու ապահով գոյությունն էր գործընթացին հաջորդած տարիներին։ Հակառակի ապացույցն էլ հենց Փաշինյանին իշխանության բերելն ու նրա ձեռամբ գրանցված ողբերգական արդյունքներն են։

Անգամ տգետ լինելն իր հերթին բավարար չէ, չհասկանալու համար, որ բացի Թուրքիայի հետ բնականոն հարաբերություններ հաստատելու հռչակված խնդիրը, մենք նպատակ ունեինք այդ կերպ հեռու պահելու Թուրքիային արցախյան ճակատում ընթացող դիվանագիտական ու ռազմական միջամտությունից, ինչին անթաքույց ձգտում էր այդ երկիրը տարիներ շարունակ: Սարգսյանի նախաձեռնության ու դրա արդյունքում ձևավորված միջազգային համախոհության ուժով է, որ Թուրքիային այդպես էլ չհաջողվեց տարիներ շարունակ ստանալ միջազգային հանրության համաձայնությունն ու շահերի համադրումը՝ ապահովելու իր դիվանագիտական և/կամ ռազմական ուղիղ ու կոշտ միջամտությունն արցախյան ճակատում։ Ի գիտություն այդ խզբզոցի անանուն հեղինակի ու հավանական պատվիրատուների, Փաշինյանի քաղաքականության և նրան իշխանության բերած ու ամուր պահած դերակատարների ցանկության արդյունքում է, որ տեղի ունեցավ ճիշտ հակառակը՝ հայության համար տեսանելի, շոշափելի ու աղետալի հետևանքներով։

Նաև դիլետանտ պիտի լինել, չհասկանալու համար, որ բոլոր հարևանների, այդ թվում և Թուրքիայի հետ հարաբերությունների կարգավորումը, բնականոն հարաբերությունների հաստատումը եղել և մնում է մեր պետականության գոյության, նրա անվտանգության, հարատևության ու ինքնիշխանության երաշխավորման առանցքային խնդիրներից մեկը։ Մի նպատակ, որին ձգտել են հասնել Հայաստանի բոլոր իշխանությունները։ Բայց նրանցից միայն Փաշինյանին է «հաջողվել» գետնին տալ հայկական շահերը՝ չհասնելով որևէ արդյունքի ու կասկածի տակ առնելով նույնիսկ մեր պետությանը վերագրվող իմաստը։ Գրեթե չկա վաղ 90-ականներից ի վեր Թուրքիայի կողմից առաջ քաշված կամ ակնարկված որևէ նախապայման, որ Փաշինյանի իշխանությունն արդեն իսկ չի բավարարել ու գերակատարել։ Ու նման աղետալի արդյունքը փորձել համեմատության մեջ դնել 2010-ականների հետ՝ պարզ երեսպաշտություն է։

Հաջորդը։ Հայաստանի որևէ իշխանություն անկախության ընթացքում տարածքային պահանջներ չի ներկայացրել Թուրքիային՝ վիճարկելով Կարսի պայմանագրով ամրագրված և առկա միջպետական սահմանները։ Բոլորն էլ այդ հարցում ճիշտ են վարվել, քանի որ դա է պահանջում քաղաքական ողջամտությունը, պատասխանատվությունն ու Հայաստանի շահը։ Կասկած չունեմ, եթե վաղը իշխանություն լինի անգամ ՀՅԴ-ն, այն ևս որևէ տարածքային պահանջ չի ներկայացնելու Թուրքիային ու իր հերթին ճիշտ է վարվելու։ Կեղծելով այս իրողությունը՝ տպավորություն ստեղծել, թե Սարգսյանին նախորդած իշխանությունն, ահա, թուրը ձեռքին գրավում էր Թուրքիան ու հետ նվաճում Արևմտյան Հայաստանը, իսկ Սարգսյանն, այ, սխալ է արել, որ Արևմտյան Հայաստանը որակել է որպես պատմաաշխարհագրական բնութագրում, ոչ միայն հակատրամաբանական է, այլև ավելին չէ, քան նիկոլաբարո խաբեությունը։

Սարգսյանի դիվանագիտական նախաձեռնության ողջ ընթացքում չի եղել պաշտոնական որևէ հանդիպում, որևէ հայտարարություն կամ որևէ հարցազրույց, որտեղ Հայաստան-Թուրքիա հարաբերությունների կարգավորման համատեքստում հստակությամբ չի արձանագրվել, որ Հայաստանը հետամուտ է ցեղասպանության միջազգային ճանաչմանը, որ երբևէ չի կարող կասկածի տակ առնել այդ ողբերգական պատմական փաստն ու չի կարող այն դարձնել սակարկության առարկա, միևնույն ժամանակ, ինչպես նախորդ իշխանությունները, Թուրքիայի կողմից դրա ճանաչումը չդիտարկելով որպես բնականոն հարաբերությունների հաստատման նախապայման։ Ու քաղաքական այս տրամաբանությունն իր ճշգրիտ արտացոլումն է գտել ստորագրված ցյուրիխյան արձանագրություններում, որքան էլ թուրքական ու հայաստանյան քաղաքական որոշ շրջանակներ փորձեին ու դեռևս փորձեն ենթադրվող միջպետական հանձնաժողովի ենթահանձնաժողովներից մեկին վերագրել մատից ծծած ու բստրած, բայց իրականում գոյություն չունեցող այլ իմաստ։

Եթե փաստերի ստուգմամբ զբաղվող այդ հարթակի անանուն հեղինակն ինչ-որ զուգահեռներ է տեսնում Նիկոլ Փաշինյանի կողմից ցեղասպանության բացահայտ ուրացման քաղաքականության հետ, ուրեմն օգնության պիտի հասնեն արդեն հոգեբույժներն ու շամանները։ Պարզագույն տրամաբանություն է, եթե ստորագրված ցյուրիխյան արձանագրություններով Հայաստանը «կասկածի տակ էր դնում ցեղասպանությունը» և/կամ բավաարում Թուրքիայի մյուս ակնկալիքները, ապա ի՞նչն էր խանգարում այդ երկրին արագ վավերացնել այդ արձանագրություններն ու ուժի մեջ դնել դրանք։ Հայ ժողովրդի հանդեպ խղճահարությու՞նը։

Ոտքից գլուխ ստի, կեղծիքի ու դիլետանտության վրա կառուցված այդ խզբզանքը հազիվ թե պահանջում է շատ այլ առանցքային փաստարկների ու մանրամասների ներկայացում, որոնք կապացուցեին Հայաստան-Թուրքիա հարաբերությունների կարգավորման ուղղությամբ Սարգսյանի ու Փաշինյանի քաղաքականությունների զռռացող հակադրությունը։ Ի վերջո, անհնար է փաստերով փոխել քարոզչությամբ ու կեղծիքի տարածմամբ իրենց հացը վաստակողների մտադրություններն ու ձեռագիրը։

Փոխարենը, մեծագույն սիրով թեմայով հետաքրքրվածներին, ըստ ցանկության, կուղարկեմ իմ հեղինակած ու հենց այդ թեմային նվիրված հուշագրության PDF տարբերակը, ինչը կօգնի առավել ամբողջական պատկերացում կազմել Հայաստան-Թուրքիա գործընթացից մեր երկրի ունեցած՝ բարձրաձայնված ու չբարձրաձայնված, իրական ակնկալիքների ու օրակարգի մասին։

Հ․Գ․ Խզբզոցի անանուն հեղինակի կամովի գաղտնազերծվելու ու ներկայանալու պարագայում, խոստանում եմ նրան նվիրել նույն գրքի մեկ ամբողջական օրինակ։

Նա պատմություն է կերտում և մեծ ազդեցություն ունի թիմի վրա. Սուարեսը՝ Յամալի մասինՁևավորվել է Արցախի իրավունքների պաշտպանության խորհրդի Մասիսի թիմըԱդրբեջանը թույլ չի տա իր տարածքն օգտագործել Իրանի դեմ. Բայրամովը՝ Արաղչիին Իսրայելի և Իրանի միջև հակամարտության սրումը կարող է բացասաբար անդրադառնալ Ուկրաինայի վրա․ ԶելենսկիՌԴ–ն Ուկրաինային է փոխանցել ևս 1,200 զինծառայողի մարմին Իրանը հայտարարում է, որ խոցել է Իսրայելի ռազմաօդային ուժերի ևս մեկ F-35 Ամերիկայի Սան Անտոնիո քաղաքում խոշոր ջրհեղեղ է տեղի ունեցել ԱՄՆ-ի հետ բանակցությունների հաջորդ փուլը դեռևս չի չեղարկվել. Իրանի ԱԳՆ «Ժաննան շատ լավ է պատրաստում, հումորով է, չես հոգնում իրենից». Գարիկ Մարտիրոսյանը՝ կնոջ մասինՌուսական «Ռոսատոմ»-ը կղեկավարի կոնսորցիումը, որը կառուցելու է Ղազախստանի առաջին ատոմակայանըՀնդկաստանի Ահմադաբադում Air India-ի ինքնաթիռի վթարի հետևանքով զոհերի թիվը հասել է 274-իՄխիթարյանն ու NFL-ի աստղը փոխանակվել են մարզաշապիկներով Հայաստանի հանքերի դեմ հայ բնապահպան ակտիվիստների հետ հավասար պայքարում է նաև Ադրբեջանը Իրաքի ԱԳ նախարարը դատապարտել է Իսրայելի hարձակումը Իրանի վրա Հետամուտ ենք լինելու, որ Փաշինյանը պատժվի իր արարքների համար. Ավետիք ՉալաբյանԽաղաղություն ամեն գնով` նշանակում է զիջել ամեն ինչ. Մենուա ՍողոմոնյանՄի sms էլ «Շիշ բռնողը» կստանա Ինչո՞ւ են Փաշինյանին հապշտապ Անկարա կանչել Փաշինյանը եվրաինտեգրումը պահում է որպես խաղաթուղթ՝ շանտաժ անելու համար Մերձավոր Արևելքին նոր արհավիրքներ են սպասվում. ի՞նչ է անում Հայաստանը Եթե Երևանից ընդամենը 300 կմ հեռավորությամբ Թավրիզում ռումբեր են պայթում, մենք այս ամենից ևս անմասն չենք կարող մնալ․ Ավետիք Չալաբյան Հարձակումը եկեղեցու վրա նաև փորձ է կանխարգելելու հրապարակներում կատարվելիք գործողությունները. Բագրատ Սրբազան Չոր շրջաններում գյուղատնտեսական արևային վահանակները որոշակի առավելություններ ունեն«Փորձում են ոչնչացնել Եկեղեցին, բայց կբախվեն նրան ու կփշրվեն. սա Նիկոլի վերջն է, իր պարտությունը, օրհասը». «Փաստ» Ի՞նչ է կատարվում մեր շուրջը, և ինչո՞վ են զբաղված Հայաստանի իշխանությունները. «Փաստ» Անցած «7 տարվա» մասին հիշատակումն արդեն իսկ վախենալու է. «Փաստ» Ի՞նչ չեն կարողանում «կիսել» քպականները. «Փաստ» «Գալու է պահը, և մենք այսօրվա ղեկավարության հետ շատ կոշտ ենք լինելու». «Փաստ» Հայաստանի համար այսօր կարևոր է չտրվել արտաքին խաղացողների քաղաքական մանիպուլյացիաներին. «Փաստ» Ինչո՞ւ յոթ տարի անց «հիշեցին» Հովիկ Աբրահամյանին. «Փաստ» 500 մլն դոլար ներդրումային մեգանախագիծ. ինչի՞ մասին է խոսքը. «Փաստ» Ովքեր են թույլ տալիս բեսպրեդելշչիկ Վիլոյին՝շարունակելու գազագողությունը, եւ ինչու է լռում ՊԵԿ-ը՝ երբ ոտնահարվում են իր խոշոր հարկատուի շահերըԻրանը հայտարարել է, որ կշարունակի աշխատել իր միջուկային ծրագրի վրա Ապօրինի հրազեններով տղամարդիկ ձերբակալվեցին․ Արարատի քրեական ոստիկանների բացահայտումըՖիլիպո Ինձագին հեռացավ «Պիզայից» «Սիրտս մի քիչ լավ չէր, Արա Երնջակյանն ինձ դեղ էր ուղարկել Լուիզայի միջոցով, դեղը բերեց ու մնաց մեր տանը». Հրանտ Թոխատյանը՝ Լուիզա Ներսիսյանի հետ ընտանիք կազմելու մասինԳումարով զինծառայությունը կրճատելու օրինագիծը դրական եզրակացություն չստացավ ԱԺ հանձնաժողովումԻրանը պետք է գործարք կնքի, քանի դեռ չափազանց ուշ չէ. հաջորդ hարձակումները լինելու են ավելի դաժան. Թրամփ«Try». Բրյունետը ներկայացրել է նոր տեսահոլովակ Դիտեք Euromedia 24 TV-ի շուրջօրյա եթերը Ucom-ի 289-րդ և OVIO-ի (Rostelecom) 46-րդ ալիքներով Երևանը դատապարտում է Իսրայելի վերջին hшրձակումն Իրանի վրա. Փաշինյան Իսրայելը չէր կարող hարվածել Իրանին առանց ԱՄՆ-ի կողմից «կանաչ լույսի». Արաղչի Թրամփը հրեա ժողովրդի անհավանական ընկերն է. ամենայն հարգանքով Նեթանյահուի նկատմամբ, կարծում եմ, որ Թրամփը կարող է միաժամանակ լինել Իսրայելի վարչապետ. ՈւիթքոֆՀայ-իսպանացի անվանի ջութակահարի վարպետության դասերը կարևոր ուղենիշ դարձան պատանի երաժիշտների համարԹմրաշրջանառությունից հանվել է 136 գրամ մարիխուանա և 47 գրամ մեթամֆետամին. մեկ անձ կալանավորվել է (տեսանյութ)Փաշինյանը մեղքը բարդում է բոլորի վրա` բացի իրենից. Դավիթ ՍարգսյանԻսրայելի՝ Իրանի վրա հարձակման ֆոնին նավթը կտրուկ թանկացել է Ինչպե՞ս վայելել ամառն ամբողջությամբՆիկոլ Փաշինյանը տասնյակ հազարավոր երեխաների զրկել է տնից ու մանկությունից. Հովհաննես ԻշխանյանԻսրայելի հարձակումը ինչո՞վ է սպառնում Հայաստանին
Ամենադիտված