Հայերեն


Առաջարկներ, հաշվարկներ և տեղեկատվություն 2025 թվականի հարկային եկամուտների վերաբերյալ․ Հրայր Կամենդատյան

Blog
Հրայր Կամենդատյանը ֆեյսբուքյան իր էջում գրել է․
 
Երեկվանից որոշ անիծյալ ֆեյքեր իրենց տխմար դատողություններով փորձում են մարդկանց համոզել, որ թոշակների բարձրացման համար երկրում փող չկա։ Իհարկե վարձու այդ սրիկաները չգիտեն էլ, որ տնտեսագետները գիտեն եվ փողի տեղը եվ դա թոշակառուներին փոխանցելու արդար եղանակները։ Այսօր կանդրադառնանք միայն հարկային վարչարարության միջոցով հնարավոր բյուջետային մուտքերի օգնությամբ նոր ֆինանսների հայթայթմանը:
 
Հայաստանում թոշակները բարձրացնելու համար հարկային եկամուտների ավելացումը կարևոր ռազմավարություն է, քանի որ այն կարող է ապահովել կայուն ֆինանսավորում՝ առանց պետական բյուջեի դեֆիցիտի ավելացման: Ստորև ներկայացնում եմ հարկային եկամուտների ավելացման հնարավոր մանրամասները, որոնք կարող են օգտագործվել թոշակների բարձրացման համար: Տեքստը ներառում է կոնկրետ առաջարկներ, հաշվարկներ և տեղեկատվություն 2025 թվականի հարկային եկամուտների վերաբերյալ՝ հիմնվելով վերջին տվյալների վրա։
 
Հայաստանում հարկային եկամուտների ընդհանուր պատկեր (2025)
2025 թվականի առաջին կիսամյակի տվյալներով՝ Հայաստանի Հանրապետության Պետական եկամուտների կոմիտեն (ՊԵԿ) ապահովել է 1 տրիլիոն 356 միլիարդ դրամ հարկային եկամուտներ և պետական տուրքեր, ինչը գերազանցում է ծրագրված ցուցանիշը 9.4 մլրդ դրամով (0.7%) և 2024 թվականի նույն ժամանակաշրջանի համեմատ աճել է 14.2%-ով։ Այս աճը ցույց է տալիս, որ հարկային վարչարարության բարելավումը և տնտեսական ակտիվությունը նպաստում են եկամուտների ավելացմանը։
 
Հայաստանի 2025 թվականի պետական բյուջեի եկամուտները կանխատեսվում են 2.996 տրիլիոն դրամ , որի զգալի մասը (մոտ 80%) կազմում են հարկային եկամուտները։ Հիմնական հարկատեսակները ներառում են՝
1.Եկամտահարկ (20% դրույքաչափ՝ բնակիչների համար)։
2․Ավելացված արժեքի հարկ (ԱԱՀ) (20%, որոշ դեպքերում 0% կամ ազատված)։
3.Շահութահարկ (18% կորպորատիվ եկամուտների համար)։
4.Շրջանառության հարկ (1-10%՝ կախված գործունեությունից)։
5.Անշարժ գույքի հարկ (գույքի գնահատված արժեքի հիման վրա)։
6.Շահաբաժինների հարկ (5%)։
 
Հարկային եկամուտների ավելացման կոնկրետ առաջարկներ!
Հարկային եկամուտների ավելացումը թոշակների բարձրացման համար կարող է իրականացվել հետևյալ ռազմավարություններով՝ 1. Ստվերային տնտեսության կրճատում
Հաշվարկ:
 
Ստվերային տնտեսությունը Հայաստանում կազմում է ՀՆԱ-ի մոտ 25-30% (մոտ 2.85-3.42 տրիլիոն դրամ՝ 2025 թվականի ՀՆԱ-ի 11.4 տրիլիոն դրամի հաշվով): Ստվերային տնտեսության 5% կրճատումը կարող է ավելացնել հարկային եկամուտները տարեկան 142.5-171 մլրդ դրամով:
 
Ի՞նչ միջոցներով:
1.Էլեկտրոնային հաշիվների պարտադիր ներդրում : Բոլոր գործարքների (ներառյալ մանրածախ առևտրի) համար էլեկտրոնային հաշիվների պահանջը կարող է նվազեցնել կանխիկ գործարքների թափանցիկության բացակայությունը։
2.Հարկային ստուգումների խստացում: Փոքր և միջին բիզնեսներում (օրինակ՝ մանրածախ խանութներ, սրճարաններ) հարկային խախտումների համար տուգանքների խստացում (օրինակ՝ 20% տուգանք ձեռքբերման փաստաթղթերի բացակայության դեպքում, կրկնակի խախտման դեպքում՝ 50%):
3.Համընդհանուր եկամտի հայտարարագրում: 2025 թվականին ընդլայնվում է եկամուտների հայտարարագրման պարտավորությունը, ներառյալ վարձու աշխատողները և քաղաքացիաիրավական պայմանագրերով եկամուտ ստացողները: Սա թույլ կտա հայտնաբերել չհաշվառված եկամուտներ։
Ազդեցություն թոշակների վրա: 100 մլրդ դրամ լրացուցիչ եկամուտը բավարար է 580,000 թոշակառուների համար միջին կենսաթոշակը ամսական 14,368 դրամով բարձրացնելու համար (100 մլրդ ÷ 580,000 ÷ 12)։
 
2. Առաջադիմական եկամտահարկի ներդրում
 
Հաշվարկ:
 
Ներկայումս եկամտահարկի դրույքաչափը հարթ է՝ 20%։ Բարձր եկամուտներ ստացողների (օրինակ՝ ամսական 1 մլն դրամից բարձր) համար 25% դրույքաչափի ներդրումը կարող է ավելացնել եկամուտները: Եթե Հայաստանում 50,000 անձ ամսական ստանում է 1 մլն դրամ և ավելի, ապա 5% լրացուցիչ հարկը կարող է բերել 30 մլրդ դրամ տարեկան (50,000 × 5% × 1 մլն × 12)։
 
Միջոցներ!
 
1.Հարկային սանդղակի ներդրում: Օրինակ՝ 20% մինչև 1 մլն դրամ, 25%՝ 1-2 մլն դրամ, 30%՝ 2 մլն դրամից բարձր։
2.Հարկային արտոնությունների վերանայում: Վերացնել ավելորդ արտոնությունները բարձր եկամուտ ունեցող անձանց համար (օրինակ՝ ներդրումային ֆոնդերից եկամուտների հարկման նվազեցում)։
Ազդեցություն թոշակների վրա: 30 մլրդ դրամը բավարար է միջին կենսաթոշակը 580,000 թոշակառուների համար ամսական 4,310 դրամով բարձրացնելու համար։
 
3. Շահաբաժինների և անշարժ գույքի հարկերի խստացում
- Հաշվարկ: Շահաբաժինների հարկը ներկայումս 5% է։ Դրույքաչափը 10%-ի բարձրացումը կարող է ավելացնել եկամուտները: Եթե տարեկան 100 մլրդ դրամ շահաբաժին է բաշխվում, ապա 5% լրացուցիչ հարկը կբերի 5 մլրդ դրամ: Անշարժ գույքի վարձակալությունից 10% եկամտահարկի ավելացումը (օրինակ՝ 12%-ի) կարող է ավելացնել ևս 10 մլրդ դրամ:
 
Միջոցներ!
 
Շահաբաժինների հարկի բարձրացում: Խթանել վերաներդրումը՝ պահպանելով 5% դրույքաչափը, եթե շահաբաժինները վերաներդրվում են նույն ընկերությունում։
-Անշարժ գույքի վարձակալության հարկում: Պարտադիր էլեկտրոնային հայտարարագրում վարձակալությունից եկամուտ ստացողների համար՝ խուսափելով չհաշվառված վարձավճարներից։
-Ազդեցություն թոշակների վրա: 15 մլրդ դրամը բավարար է միջին կենսաթոշակը ամսական 2,155 դրամով բարձրացնելու համար։
 
4. Հարկային արտոնությունների վերանայում
- Հաշվարկ
 Հարկային արտոնությունները (օրինակ՝ ԱԱՀ-ի ազատում, եկամտահարկի նվազեցում) Հայաստանում կազմում են բյուջեի եկամուտների մոտ 5-7% (150-200 մլրդ դրամ): Այս արտոնությունների 20% կրճատումը կարող է ավելացնել 30-40 մլրդ դրամ:
- Միջոցներ:
- Ոչ նպատակային արտոնությունների վերացում: Օրինակ՝ ԱԱՀ-ի ազատում որոշ ոլորտներում (բացառությամբ գյուղատնտեսության կամ կրթության)։
- **Միկրոձեռնարկատիրության սահմանափակում: 2025 թվականից որոշ ոլորտներ (օրինակ՝ հանրային սննդի) դուրս են մնում միկրոձեռնարկատիրության ռեժիմից, ինչը ավելացնում է հարկային եկամուտները։
Ազդեցություն թոշակների վրա: 30 մլրդ դրամը բավարար է միջին կենսաթոշակը ամսական 4,310 դրամով բարձրացնելու համար։
 
5. Արտագնա աշխատողների եկամուտների հարկում
 
- Հաշվարկ: Հայաստանի ռեզիդենտ քաղաքացիները, ովքեր աշխատում են արտերկրում, պարտավոր են հայտարարագրել եկամուտները: Եթե արտերկրում եկամտահարկը 20%-ից ցածր է, տարբերությունը վճարվում է Հայաստանում: Ենթադրենք, 10,000 ռեզիդենտ աշխատող ամսական ստանում է 500,000 դրամ, և 2% լրացուցիչ հարկ է գանձվում: Սա կբերի 1.2 մլրդ դրամ տարեկան (10,000 × 2% × 500,000 × 12)։
 
Հաշվարկված ընդհանուր ազդեցություն
 
Հարկային եկամուտների ավելացման միջոցները կարող են ապահովել հետևյալ խնայողությունները տարեկան՝
 
- Ստվերային տնտեսության կրճատում՝ 142.5-171 մլրդ դրամ
- Առաջադիմական եկամտահարկ՝ 30 մլրդ դրամ
- Շահաբաժինների և անշարժ գույքի հարկեր՝ 15 մլրդ դրամ
- Հարկային արտոնությունների վերանայում՝ 30-40 մլրդ դրամ
- Արտագնա աշխատողների եկամուտներ՝ 1.2 մլրդ դրամ
- Ընդհանուր: 218.7-257.2 մլրդ դրամ
 
Այս գումարը բավարար է 580,000 թոշակառուների համար միջին կենսաթոշակը ամսական "31,412-36,896 դրամով "բարձրացնելու համար (218.7-257.2 մլրդ ÷ 580,000 ÷ 12)։ Ներկայումս միջին կենսաթոշակը կազմում է մոտ 48,000 դրամ, ուստի սա կարող է զգալիորեն բարելավել թոշակառուների կենսամակարդակը։
 
Իրականացման մարտահրավերներ
 
- Հանրային դիմադրություն: Առաջադիմական հարկման կամ հայտարարագրման ընդլայնումը կարող է առաջացնել բողոքներ, հատկապես ցածր եկամուտ ունեցող խմբերից։
 
- Տեխնիկական խոչընդոտներ: Էլեկտրոնային հայտարարագրումը պահանջում է թվային գրագիտություն և տեխնիկական հասանելիություն, ինչը կարող է խնդիր լինել գյուղական բնակավայրերում։
 
- Կոռուպցիոն ռիսկեր: Հարկային վարչարարության բարելավումը պահանջում է կոռուպցիայի դեմ արդյունավետ պայքար։
 
Եզրակացություն
 
Հարկային եկամուտների ավելացումը՝ ստվերային տնտեսության կրճատման, առաջադիմական հարկման, շահաբաժինների և անշարժ գույքի հարկերի խստացման, արտոնությունների վերանայման և արտագնա աշխատողների եկամուտների հարկման միջոցով, կարող է ապահովել 218.7-257.2 մլրդ դրամ: Սա բավարար է թոշակները զգալիորեն բարձրացնելու և արծաթյա քարտի ծրագիրը ֆինանսավորելու համար: Կարևոր է հաշվի առնել հանրային ընդունելությունը և ներդնել թվային գործիքներ՝ վարչարարությունը պարզեցնելու համար։
Ծանր վիճակ. Հայաստանի տնտեսական ակտիվության արգելակները. «Փաստ» «Նոր քաղաքական ուժը մահացու վտանգ է Նիկոլի իշխանության համար. իշխանությունը պահելը նրա համար կյանքի ու մահվան խնդիր է». «Փաստ» Քաղբանտարկյալների երկիր «ժողբաստիոնը». «Փաստ» Իրանի մեսիջը Փաշինյանին և թուրքադրբեջանական տանդեմին. միջանցք չի լինելու. «Փաստ» Իշխանությունը քաղաքացիական պատերազմ է հրահրո՞ւմ. «Փաստ» Ի՞նչ այլընտրանքային ճանապարհային քարտեզ են պատրաստում. «Փաստ» Քաղաքական աստառով գործողություններ, որոնք բացասաբար են ազդելու Հայաստանի վրա. «Փաստ» Դոմուսը նշում է Ariston-ի 95-ամյակը՝ նվերներ մատուցելով իր հաճախորդներինՆիկոլի իրականացրածը բացառապես քաղաքական հետապնդումներ են. Ավետիք Քերոբյան ԶՊՄԿ․ Արծվանիկի պոչամբարում սեյսմիկ ռիսկ չկա Վարդևանյան․ «Ապօրինի կալանքը պետք է վերացվի, իսկ իշխանությունը թաքնվում է երկակի ստանդարտների հետևում»Սամվել Կարապետյանի դեմ կատարվողը դասական քաղաքական հետապնդում է «Արթիկ» ՔԿՀ ծառայողները Հայփոստով ուղարկված ծանրոցից հայտնաբերել են թաքցրած բջջային հեռախոսը Ֆրանսիայի Ազգային ժողովում ներկայացվել է նոր բանաձև՝ Ադրբեջանից պահանջելով ազատ արձակել Բաքվում ներկայումս կալանավորված Արցախի ղեկավարներին եւ մյուս գերիներին. ՀայաՔվե«ՀայաՔվեն» Արմավիրում ակտիվորեն գործելու է. Վահագն Ղազարյան Ես հիասթափված եմ նախագահ Պուտինից, կրճատելու եմ նրան տված 50 օրը. Թրամփ Ավարտվել է Միքայել Սրբազանի վերաբերյալ քրեական վարույթի նախաքննությունը Արևային էներգետիկան բերում է հանածո վառելիքի դարաշրջանի ավարտը Էջմիածնի նախկին քաղաքապետը սպառնում է բացահայտումներ անել, եթե իրեն պատժեն Սամվել Կարապետյանի ուժը իշխանության թիվ մեկ մրցակիցն է լինելու Ադրբեջանը չի բացառում, որ ահռելի փոխհատուցում կպահանջի Դպրոցում եկեղեցու դեմ քարոզչություն անելն արգելված է օրենքով. Ատոմ ՄխիթարյանԱկբա բանկը կնպաստի Հայաստանի գյուղոլորտի թվայնացմանն ու զարգացմանը «Կան մասնակիցներ, ովքեր ոչ այնքան տաղանդավոր են, բայց այլ հնարքներով առաջ են գնում». Գոհար Գասպարյանը՝ Հայ Սուպերսթար նախագծի կուլիսային կրքերի մասին Սամվել Կարապետյանը ազդարարում է նոր քաղաքական ուժի ձևավորում. «Պատրաստվում ենք բացել մեր պատմության նոր էջը» Ո՛չ մի «Զանգեզուրի միջանցք» և ո՛չ մեկիդ․ կյանքի՛ գնով է պետք պաշտպանել Սյունիքը. Խաչիկ ԱսրյանՆերքաղաքական առողջ պայքարը կարևոր է պետության զարգացման համար, քանի որ գաղափարների բախումից ծնվում են լավագույն լուծումներ. Մհեր ԱվետիսյանԵրկիրը վերածել են քաղաքական կրկեսի. Հրայր Կամենդատյան«ՀայաՔվեի» անդամների ուխտագնացությունը Վայոց ձորում շարունակվում էՍամվել Կարապետյանի առաջնորդությամբ նոր քաղաքական բևեռի ստեղծումն իշխանականների հոգեխանգարմունքի պատճառԱրտաշատի խճուղում 34-ամյա վարորդը կորցրել է մոտոցիկլի կառավարումը և կողաշրջվել․ ուղևորը տեղափոխվել է հիվանդանոցԹուրքիայում շարունակվում են անտառային հրդեհներըԵգիպտոսի նախագահը ողջունել է Պաղեստինը ճանաչելու Ֆրանսիայի մտադրությունըԵս ապշած էի. Սերբիայի նախագահը պատմել է Սի Ծինփինի արտասովոր խոստումի մասինԹրամփը կորցնում է համբերությունը, քանի որ կարծում է՝ Պուտինը դիտավորյալ ժամանակ է ձգձգում Ուկրաինայի հարցում. Ռուբիո«Լաբուբու» խաղալիքի մոլուցքը Չինաստանում նոր բիզնես է առաջացրել Միայն անհայրենիք մարդիկ են մոռանում ու չհիշելու տալիս Հայաստանի անցյալը. Արտակ ԶաքարյանԹուրքիան և Ինդոնեզիան 10 մլրդ դոլարի պայմանագիր են կնքել կործանիչների մատակարարման վերաբերյալԱՄՆ-ն առևտրային համաձայնագրեր չի կնքի Թաիլանդի և Կամբոջայի հետ, քանի դեռ նրանց միջև զինված հակամարտությունը շարունակվում է․ ԹրամփԿամբոջայի կողմից Թաիլանդի վրա արձակված հեռահար արկերն ընկել են Լաոսում«Ֆլամենգոյի» հարձակվողին սպառնում է մինչև 17 տարվա ազատազրկումՃապոնիան կյանքի տևողության նոր համաշխարհային ռեկորդ է սահմանելՄերցը Մակրոնի և Սթարմերի հետ քննարկել է Մերձավոր Արևելքի ուղղությամբ քաղաքականությունը«ՂազՄունայԳազ»-ը փորձում է պիլոտային ռեժիմով արտադրել «կանաչ» ջրածինՈրոշումներ կայացնում են միայն Հայաստանն ու Ադրբեջանը, ո՛չ Ռուսաստանը, ո՛չ ԵՄ-ն, ո՛չ ԱՄՆ-ն․ ՀաջիևԻրանի նախագահը նշել է հարևանների, այդ թվում՝ Թուրքիայի և Ադրբեջանի հետ հարաբերությունների ամրապնդման անհրաժեշտությունըՀունիսին արձանագրվել է ՀՀ-ում գրանցված աշխատատեղերի նոր պատմական ռեկորդ․ Նիկոլ ՓաշինյանՍարատովի բնակելի տանը գազի պայթյուն է տեղի ունեցել․ զոհերի թիվը հասել է յոթի Ավստրալիան և Մեծ Բրիտանիան միջուկային սուզանավի վերաբերյալ 50 տարվա պայմանագիր են կնքելԱպօրինի ձեռնարկատիրական գործունեություն Ծակքարում
Ամենադիտված