Դեղին քարտ Սամվել Ալեքսանյանին. Ճնշումը կտրուկ բարձրացել է
ՏնտեսությունՀակոբ Բադալյան, «Լրագիր»
Տնտեսական մրցակցության պաշտպանության հանձնաժողովը տեղեկություն է տարածել, որ արձանագրել է շաքարավազի գնի բարձրացում` 9 տոկոսով, որի հիմնավորվածության հարցը ներկայում ուսումնասիրվում է:
Դա նշանակում է, որ ներիշխանական քննարկման սեղանին ներկայում դրված է շաքարավազի «արքայի»` այդ ապրանքատեսակի ներկրման մենաշնորհի դե ֆակտո տեր Սամվել Ալեքսանյանի հարցը:
Սամվել Ալեքսանյանը Հայաստանում ընդհանրապես դարձել է մենաշնորհի խորհրդանիշը: Ըստ այդմ, հենց սկզբից էլ` երբ Սերժ Սարգսյանը նոր վարչապետ Կարեն Կարապետյանին հռչակեց «փոփոխությունների» խորհրդանիշ, աներկբա դարձավ, որ փոփոխությունների «խորհրդանիշը» կարող է քիչ թե շատ ընկալվել կամ կայանալ, կամ լրջանալ այն դեպքում, երբ դիրքերը զիջի «մենաշնորհների խորհրդանիշը»:
Կարեն Կարապետյանը սկսեց բանանից, ինչն առաջին օրերին ունեցավ որոշակի լուրջ ընկալում, հետո սակայն բոլորը հասկացան, որ դա անլուրջ է, եւ բացի Հայաստանի «բանանային հանրապետության» վարկի ձեւավորումից, չի լուծելու որեւէ այլ խնդիր, այդ թվում հանրային սպասումների տեսանկյունից:
Սամվել Ալեքսանյանը Հայաստանի միակ մոնոպոլիստը կամ օլիգարխը չէ, բայց նա իսկապես խորհրդանական ֆիգուր է մի շարք առումներով, կամ այլ կերպ ասած` համակարգային ֆիգուր: Եվ այստեղ Ալեքսանյանի գործոնը կարեւոր չէ լոկ հանրային ընկալումների, հանրային կարծիքի կամ բիզնեսի, հատկապես ՓՄՁ սպասումների տեսանկյունից: Ավելին, եթե իրավիճակը դիտարկվի զուտ բիզնես հարաբերությունների մասով, ապա կարող է ստացվել տարօրինակ պատկեր, այն առումով, որ Սամվել Ալեքսանյանի խոշոր բիզնեսի հետ առնչվող ՓՄՁ-ների համար այդ առնչությունն ամենեւին էլ ամենախնդրահարույցը չէ իրենց հայաստանյան տնտեսական գործունեության ծիրում:
Բայց, ամբողջ խնդիրն էլ հենց այն է, որ Ալեքսանյան գործոնը պետք է դիտարկել ընդհանուր համակարգային տրամաբանության մեջ, ոչ թե առանձին սուբյեկտների կամ շերտերի հետ հարաբերության:
Եվ այդ իմաստով, Ալեքսանյանի սանձահարումը համակարգային առումով Կարապետյանի համար ունի մարտական մկրտության նշանակություն:
Առաջին գրոհը ձեռնարկվեց Տնտեսական մրցակցության պաշտպանության հանձնաժողովի նախագահ Արտակ Շաբոյանին արված հայտնի դիտողությամբ` հանգիստ թողնել գարեջրի շուկան եւ զբաղվել առաջին անհրաժեշտության ապրանքների շուկայով:
Ընդ որում, դա նաեւ ակնարկ էր, որ ՏՄՊՊՀ-ն գուցե այդ շուկաները բաց է թողնում հենց դրանցում ներկայացված խոշոր խաղացողների կամ խաղացողի ազդեցությամբ: Վարչապետի դիտողությանը հետեւեց Գյումրի գարեջրի գործարանի ուղիղ մեղադրանքը Արտակ Շաբոյանի կառույցին, թե նա պատվեր է կատարում:
Մի քանի շաբաթ անց Շաբոյանը հայտարարում է, որ ուսումնասիրում է շաքարավազի շուկան եւ փորձելու է հասկանալ, թե ինչքանով է հիմնավոր գնի բարձրացումը:
Այստեղ իրավիճակն իհարկե հարաբերական է, քանի որ հնարավոր է նաեւ ոչ թե Ալեքսանյանի, այլ Շաբոյանի հարց է դրված ներիշխանական քննարկումների սեղանին, եւ Կարեն Կարապետյանը ցանկանում է նաեւ Տնտեսական մրցակցության պաշտպանության հանձնաժողովի նախագահի պաշտոնում տեսնել իր համար վստահելի անձնավորության, այսպես ասած ՊԵԿ-ից հետո տնտեսական «ցիկլը» փակելով նաեւ այդ հանձնաժողովի դիրքերից:
Համենայն դեպս, մի քանի շաբաթ առաջ Շաբոյանի ստացած դեղին քարտին այժմ ավելանում է Սամվել Ալեքսանյանին ցույց տրվող դեղին քարտը, արդեն Շաբոյանի ձեռքով: Նրանցից ո՞վ է ստանալու երկրորդ դեղինը, կորոշի Սերժ Սարգսյանը: Չի բացառվում, որ այս փուլում նա խաղն ավարտի ոչ ոքի, որպեսզի գոհ մնան թե Շաբոյանը, թե Ալեքսանյանը, թե Կարեն Կարապետյանը: Դա կլինի Սերժ Սարգսյանի ոգով, որպեսզի թե գայլերը կուշտ լինեն, թե ոչխարներն՝ անվնաս:
Արդյունքում ՏՄՊՊՀ-ն կեզրակացնի, որ շաքարավազի գնի բարձրացումը հիմնավոր է, քանի որ պայմանավորված է Հայաստան բանանի ներկրման մենաշնորհի հաղթահարումով, ինչը շաքարավազի մենաշնորհի հաղթահարման վտանգ է առաջացրել Ալեքսանյանի մոտ, ինչի հետեւանքով էլ 9 տոկոսով բարձրացել է նրա ճնշումը, որի հետ ուղիղ փոխկապակցված է շաքարավազի գինը: Հետեւաբար, հանձնաժողովը կեզրակացնի, որ շաքարավազի գինը հետ բերելու համար պետք է վերականգնել բանանի մենաշնորհը: